Παχυσαρκία
Ορισμός και αιτίες
Η παχυσαρκία είναι η υπερβολική παρουσία λίπους (το οποίο με τεχνικούς όρους ονομάζεται λιπώδης ιστός) συγκρινόμενο με την προβλεπόμενη ποσότητα που θα έπρεπε να υπάρχει σύμφωνα με το ύψος και την ηλικία του ατόμου. Για κάθε άτομο, ωστόσο, δεν υπάρχει ιδανικό βάρος αλλά υπάρχει εμβέλεια φυσιολογικού βάρους. Αυτό συμβαίνει γιατί οι μικρές διακυμάνσεις στο βάρος είναι φυσιολογικές καθώς το συνολικό βάρος δίνεται από το άθροισμα του βάρους των οστών, των μυών, του νερού και του λίπους. Παρόλα αυτά, το βάρος που είναι μεγαλύτερο από το άθροισμα της οστικής μάζας και των μυών μπορεί εσφαλμένα να οδηγησεί σε πλεονάζον λίπος.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες κινδύνου ως προδιάθεση της παχυσαρκίας όπως η πρόωρη γέννηση, η απουσία θηλασμού, το χαμηλό κοινωνικό-πολιτισμικό επίπεδο, η κατανάλωση πρόχειρου φαγητού (junk food), η απουσία φυσικής άσκησης, η παρακολούθηση τηλεόρασης ή/και τα βιντεοπαιχνίδια για περισσότερες από 2 ώρες την ημέρα κλπ. Οι γενετικές ή ενδοκρινολογικές αιτίες της παχυσαρκίας είναι λιγότερες από 5% του συνολικού ποσοστού και συχνά συνδέονται με το χαμηλό νοητικό επίπεδο και σπάνια με το μειωμένο ύψος. Ωστόσο, ο πιο συχνός τύπος παχυσαρκίας είναι η κεντρικώς εντοπισμένη παχυσαρκία και δεν οφείλεται σε γενετικές ή ενδοκρινολογικές αιτίες. Με απλά λόγια, ο λιπώδης ιστός αυξάνεται όταν η ενέργεια που προέρχεται από το φαγητό που καταναλώνει κάποιος είναι μεγαλύτερη από την ενέργεια που ξοδεύεται κυρίως με τη σωματική άσκηση.
Συνέπειες στην υγεία
Η υπέρβαση του σωματικού λίπους δημιουργεί σημαντικές επιπλοκές στην υγεία όπως σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση, αναπνευστικά προβλήματα, συσσώρευση λίπους στο συκώτι, πρόωρες αρθρίτιδες καθώς και ψυχολογικά προβλήματα. Μια ακόμα σοβαρή επίπτωση είναι ότι τα ¾ των παχύσαρκων εφήβων που δεν χάνουν το περιττό βάρος μέχρι το τέλος της εφηβείας τους παραμένουν παχύσαρκοι καθ’ όλη τη διάρκεια της ενήλικης ζωής τους. Η παχυσαρκία στους εφήβους αποτελεί πρόβλημα σε όλο τον κόσμο. Οι αναπτυσσόμενες χώρες ξεκινούν να έχουν διπλή επιβάρυνση πρόληψης και φροντίδας όχι μόνο ενάντια στην κακή διατροφή αλλά και την παχυσαρκία.
Το μεγάλο κόστος και ο αυξημένος φόρτος εργασίας των εθνικών συστημάτων υγείας οδηγούν σε διαρκώς αυξανόμενη έρευνα και μελέτη γύρω από την παχυσαρκία. Οι έρευνες έχουν ως στόχο να διευκρινίσουν τις γενετικές αιτίες ώστε να αποφευχθεί η αύξηση της παχυσαρκίας καθώς και η πρόληψη και θεραπεία των επιπλοκών της. Ένα σημαντικό πεδίο έρευνας είναι το κοινωνικό – οικονομικό στο οποίο μεγάλοι οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) προσπαθούν να προστατέψουν τα άτομα από τις παραπλανητικές διαφημίσεις για το πρόχειρο φαγητό (junk food) και τις αναποτελεσματικές και επικίνδυνες μεθόδους θεραπείας της παχυσαρκίας που δε βασίζονται σε επιστημονικές ερεύνες.
Μελέτες σχετικά με την παχυσαρκία
Physical activity and clustered cardiovascular risk in children: a cross-sectional study (The European Youth Heart Study). Andersen LB, Harro M, Sardinha LB, Froberg K, Ekelund U, Brage S, Anderssen SA. Lancet. 2006 Jul 22; 368(9532): 299-304.
Integrating sedentary behavior in the theoretical model linking childhood to adulthood activity and health? An updated framework. Thivel D, Chaput JP, Duclos M. Physiol Behav. 2018 Nov 1; 196: 33-35.
Associations between meeting combinations of 24-hour movement recommendations and dietary patterns of children: A 12-country study. Thivel D, Tremblay MS, Katzmarzyk PT, Fogelholm M, Hu G, Maher C, Maia J, Olds T, Sarmiento OL, Standage M, Tudor-Locke C, Chaput JP; ISCOLE Research Group. Prev Med. 2019 Jan; 118: 159-165.